Ông Lê Bình Sang đang sống trong ngôi nhà xuống cấp nghiêm trọng. Nhà thuộc đối tượng được vay gói tín dụng 30.000 tỷ đồng để sửa chữa, xây mới nhưng ngân hàng đã từ chối cho vay bởi ông có thu nhập trên 9 triệu đồng/tháng. Ảnh: Quang Định

Hiện nay, số ngân hàng giải ngân cho vay gói tín dụng 30.000 tỷ đồng chỉ đếm trên đầu ngón tay. Những quy định đánh đố người vay là một trong những vướng mắc lớn nhất.

Trao đổi với phóng viên, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước Tp.HCM Nguyễn Hoàng Minh cho biết, dư nợ gói 30.000 tỷ đồng tới nay chỉ tập trung tại nhóm ngân hành thương mại Nhà nước. Trong đó, nhiều nhất là BIDV, sau đó là Vietcombank, VietinBank. Để tìm hiểu nguyên nhân của tình trạng này, trong tháng 5/2015, Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Tp.HCM đã thành lập đoàn công tác tới làm việc với một số đơn vị tham gia giải ngân chương trình này. Trong buổi làm việc, các ngân hàng đã nêu ra hàng loạt vướng mắc làm ảnh hưởng tới tiến độ giải ngân chương trình. Trong đó, mấu chốt là quy định về đối tượng được vay phải là người có thu nhập thấp.

– Nhiều ý kiến cho rằng, điều kiện về mức thu nhập hiện đang đánh đố người vay vì thu nhập trên 9 triệu đồng/tháng thì bị cho là thu nhập cao nên không đúng đối tượng, còn thu nhập dưới 9 triệu đồng/tháng, ngân hàng lại từ chối vì không đủ khả năng trả nợ?

Quả thật, quy định như vậy là đánh đố người vay bởi nếu thuộc đối tượng thu nhập thấp theo đúng quy định sẽ không bảo đảm khả năng trả nợ cho ngân hàng sau khi trừ chi phí sinh hoạt. Còn đối tượng có thu nhập cao hơn, có đủ khả năng trả nợ, ngân hàng lại không được vay. Thực tế, vướng mắc này thuộc về phía Bộ Xây dựng.

Ngân hàng trong thời gian qua đã kêu rất nhiều nhưng tại văn bản trả lời kiến nghị của Hiệp hội Bất động sản Tp..HCM vừa qua, Bộ Xây dựng vẫn cho rằng, điều kiện chứng minh thu nhập thấp không thể bỏ. Như vậy, thời gian tới, giải ngân gói 30.000 tỷ đồng vẫn tắc bởi đây không phải là gói cấp phát, khi có rủi ro thì ngân hàng phải chịu.

– Người muốn vay mua nhà theo gói tín dụng 30.000 tỷ đồng còn gặp khó khăn về việc xác nhận thuộc đối tượng thu nhập thấp?

Thông tư của Bộ Xây dựng quy định, đối tượng vay vốn là người lao động tự do, thu nhập phải không tới mức nộp thuế thu nhập cá nhân. Lúc áp dụng quy định đó, các ngân hàng gặp phải hai khó khăn.

Đầu tiên, quy định không nêu rõ nên các ngân hàng không biết trong gia đình chỉ cần một người thuộc đối tượng này là được vay vốn hay cả hai vợ chồng đều phải có thu nhập thấp thì mới được vay. Thực tế phát sinh trường hợp người vợ có thu nhập chưa tới mức chịu thuế nhưng người chồng lại có thu nhập cao hay ngược lại thì có thuộc diện được vay vốn theo gói 30.000 tỷ đồng không? Trường hợp đó nếu chỉ có người chồng hoặc vợ có thu nhập thấp đứng tên vay vốn ngân hàng thì có vi phạm quy định không?

Hai là căn cứ giá trị hợp đồng giao dịch (đã bao gồm thuế VAT) không vượt quá 1,05 tỷ đồng, người thu nhập thấp sẽ không đủ khả năng trả nợ bởi theo quy định đối với quy chế cho vay của ngân hàng, người vay hiện tại được vay tối đa 80% giá trị căn hộ (tương đương với 840 triệu đồng).

Nếu mức thu nhập tối đa là 9 triệu đồng/tháng, sau khi đã trừ đi chi phí sinh hoạt hằng tháng, thu nhập còn lại của họ chỉ được vay tối đa từ 300-400 triệu đồng sẽ không đáp ứng được nhu cầu mua căn hộ. Nhưng nếu bổ sung quy định về vấn đề có thêm bên thứ ba cùng thực hiện nghĩa vụ trả nợ thì có vi phạm quy định đối tượng vay theo đúng quy định của Bộ Xây dựng hay không?

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó giám đốc Ngân hàng Nhà nước Tp.HCM. Ảnh: A.H

– Vừa qua, một số ngân hàng như BIDV đã vận dụng quy định “không chịu thuế thu nhập cá nhân” để  xét duyệt cho người thu nhập trên 9 triệu đồng vay. Vì sao Ngân hàng Nhà nước không nhân rộng mô hình đó để tháo gỡ khó khăn về thu nhập cho những người vay mua nhà?

Trường hợp ngân hàng BIDV vận dụng định nghĩa do Bộ Xây dựng đưa ra về người thu nhập chưa tới mức nộp thuế thu nhập các nhân để thực hiện cho người có thu nhập trên 9 triệu đồng/tháng nhưng vì được giảm trừ gia cảnh cho những người phụ thuộc nên chưa phải đóng thuế để cho vay. Từ đó ngân hàng có thể xét cho các đối tượng thu nhập khá cao vay.

Đây cũng là một cách hiểu linh hoạt nhằm gỡ vướng, đẩy nhanh tốc độ giải ngân gói tín dụng 30.000 tỷ đồng và tạo điều kiện cho những đối tượng có thu nhập cao hơn 9 triệu đồng (đối tượng bảo đảm nguồn trả nợ cho ngân hàng) được vay mà không vi phạm quy định do Bộ Xây dựng đưa ra.

Tuy nhiên, để các ngân hàng có thể thực hiện đồng loạt, Bộ Xây dựng nên nghiên cứu kỹ cách làm này và đưa ra văn bản hướng dẫn cụ thể để các ngân hàng triển khai đồng bộ chứ không phải như hiện tại chỉ có BIDV triển khai.

– Thực tế có nhiều ngân hàng thương mại không dám giải ngân gói 30.000 tỷ đồng do sợ trách nhiệm? Nhiều đối tượng cũng phản ảnh bị ngân hàng làm khó khi muốn vay gói tín dụng ưu đãi rồi sau đó, ngân hàng gợi ý vay gói thương mại?

Vừa qua, khi làm việc với các ngân hàng, họ cũng nêu ra các vướng mắc về cơ chế nhưng làm văn bản hỏi Bộ Xây dựng và Ngân hàng Nhà nước chưa được trả lời nên chưa thể triển khai cho vay.

Nhưng còn một lý do khác quan trọng là các ngân hàng sợ trách nhiệm vì khi tham gia gói hỗ trợ lãi suất trong quá khứ, nhiều ngân hàng bị thanh tra yêu cầu thu hồi rất nhiều. Ngân hàng Nhà nước Tp.HCM cũng có nghe phản ảnh nhiều ngân hàng đã đưa ra nhiều trình tự, thủ tục khó khăn khiến khách hàng nản chí rồi gợi ý họ vay gói thương mại có điều kiện dễ dàng hơn rất nhiều nhưng với lãi suất cao hơn.

Điều đó có thể hiểu được bởi lý do như gói 30.000 tỷ đồng là gói vay ưu đãi, dành cho các đối tượng thu nhập thấp. Tuy nhiên, điều kiện cho vay vẫn phải như các gói vay thông thường, khi có nợ xấu phát sinh thì ngân hàng phải chịu nên ngân hàng phải xét duyệt kỹ.

Thêm nữa, Nhà nước chỉ bù chênh lệch về lãi suất 1,5%/năm, khoản tiền cho vay lại nhỏ trong khi cho vay thương mại số tiền vay lớn hơn, điều kiện vay do ngân hàng quyết định và lãi suất hưởng sẽ hơn rất nhiều.

Những ngân hàng tham gia gói tín dụng 30.000 tỷ đồng là tự nguyện. Vì thế, nếu các ngân hàng sử dụng đây như một hình thức tăng uy tín để quảng bá tên tuổi, đăng ký nhưng không thực hiện là không thể chấp nhận được. Ngân hàng Nhà nước Tp.HCM sẽ khảo sát để kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước chứ không thể để tình trạng ngân hàng xin rồi để đấy hoặc lấy lý do này nọ mà không thực hiện làm mất lòng tin của nhân dân.

– Vậy sau đợt khảo sát vừa qua, Ngân hàng Nhà nước Tp.HCM có kiến nghị gì nhằm tháo gỡ những vướng mắc, thúc đẩy giải ngân gói tín dụng 30.000 tỷ đồng?

Tới ngày 31/5/2016 thời hạn giải ngân của gói tín dụng sẽ chấm dứt trong khi phần đa hồ sơ vay vốn là mua căn hộ chung cư hình thành trong tương lai nên vấn đề giải ngân phụ thuộc vào tiến độ xây dựng công trình.

Do đó, chúng tôi kiến nghị các khách hàng ký hợp đồng vay vốn theo gói ưu đãi trước ngày 1/6/2016 vẫn sẽ được hưởng lãi suất ưu đãi mặc dù giải ngân sau ngày 1/6/2016 để bảo đảm toàn bộ hạn mức được cam kết của họ đều được giải ngân với lãi suất ưu đãi. Liên quan tới việc xác định đối tượng vay vốn của gói tín dụng này, Ngân hàng Nhà nước Tp.HCM kiến nghị Bộ Xây dựng hướng dẫn cụ thể đối với việc xác nhận đối tượng được vay vốn để các ngân hàng có căn cứ triển khai.

Đối với quy định đối tượng thu nhập thấp, chúng tôi kiến nghị Ngân hàng Nhà nước hướng dẫn vấn đề người thân trong gia đình bảo lãnh khoản vay hoặc cam kết hỗ trợ trả nợ thì đủ điều kiện được vay vốn để các ngân hàng thống nhất thực hiện trên toàn hệ thống để đẩy mạnh ký kết, giải ngân gói 30.000 tỷ đồng trong thời gian tới.

Bên cạnh đó, theo kiến nghị của các ngân hàng thương mại, thời gian cho vay theo chương trình từ 15 năm nên kéo dài lên 20-25 năm nhằm giảm áp lực trả nợ của khách hàng.